Artikelen

Hybris Artistica: unieke kunstwerkjes

Wie denkt dat het in de horloge-industrie alleen draait om radertjes en veren, komt bedrogen uit. Veel merken proberen elkaar ook op het gebied van vormgeving te overtreffen en gebruiken daarvoor eeuwenoude ambachtelijke en artistieke technieken. Sommigen wijden er zelfs een complete collectie aan. Watching bezocht de manufacture van Jaeger-LeCoultre waar de deuren zich openden van het eldorado waar het haute horlogerie-ensemble van de Hybris Artistica werd gemaakt.

Wanneer je wordt uitgenodigd bij Jaeger-LeCoultre in Le Sentier weet je dat er iets bijzonders te gebeuren staat. Het merk weet niet alleen al 180 jaar te boeien op horlogetechnisch gebied, maar biedt ook op artistiek niveau kunststukjes waar de liefhebbers van smullen. Horlogemakers, technici en kunstenaars hebben oude ambachten zoals emailleren, diamantzetten, houtinlegwerk en graveren tot kunst verheven – technieken die helaas niet altijd in de commerciëlere modellen passen. Met de twaalf modellen uit de Hybris Artistica collectie toont het Zwitserse merk dit jaar zijn kunnen binnen het horlogemakersvak. De collectie borduurt op artistieke wijze voort op de eerder verschenen modellen in de Hybris Mechanica, waarin de nadruk meer op de technische complicaties lag. Watching selecteerde acht modellen uit deze collectie unieke horloges.

Duometre à Grande Sonnerie

Technisch én artistiek zeer gecompliceerd is deze witgouden Duomètre à Grande Sonnerie. De minute repeater complicatie is er een die heel nauw luistert. De klank van de tonen, de lengte ervan en de sterkte van het geluid moeten geperfectioneerd zijn voor dit geluidshorloge. Deze Duomètre à Grande Sonnerie is de eerste minute repeater van Jaeger- LeCoultre met een wijzerplaat uit één stuk bergkristal. Het bergkristal geeft een perfect zicht op de uit 1.400 onderdelen bestaande complicatie, mede dankzij de sferische rotor die om het uurwerk heen draait. Een mooie bijkomstigheid is dat het bergkristal ook de akoestische kwaliteit van het Big Ben-klokkenspel met de bijzondere trebuchet- ofwel katapulthamers, verhoogt. Dit horloge kent drie verschillende slagmelodieën: een minute repeater, een petite sonnerie, en een grande sonnerie met vier noten en de langste melodie ooit door een minute repeater voortgebracht. Voor de goede orde: een grande sonnerie slaat elk kwartier de juiste tijd met een aantal klanken voor de actuele uren en voor het aantal kwartieren, bovendien kan het de uren ook op commando slaan, na een druk op de knop (de zogenaamde repeater functie). De petite sonnerie slaat uren op het uur, kwartieren op het kwartier en heeft geen repeater functie. Verder heeft dit zeer gecompliceerde horloge een eeuwigdurende kalender met retrograde dag-, maand- en datumaanduiding, schrikkeljaardisplay én een flying tourbillon. Uniek stuk.

Master Grande Tradition Tourbillon Celeste

Nog zo’n eyecatcher waarvan er maar drie worden gemaakt, is de Master Grande Tradition Tourbillon Celeste. Voorzien van het handopwinduurwerk JLC-946 en aangedreven door een ‘orbital’ flying tourbillon, die voor optimale precisie zorgt. Dit astronomische horloge is spiritueel vormgegeven met een blauwgelakte, guilloché wijzerplaat die, in combinatie met aventurijn, de nachtelijke hemel voorstelt zoals gezien op het noordelijk halfrond. De orbital flying tourbillion geeft niet de aardse tijd aan, maar de zogenaamde ‘sidereal’ tijd, oftewel de sterrentijd, die zo’n vier minuten korter duurt dan de zonnetijd. Onder het gebolde saffierkristal waar kunstig de tekens van de dierenriem op zijn geschilderd, is ook een handgesneden roségouden zonnetje zichtbaar, dat de maanden en dagen weergeeft. De kast is gemaakt van witgoud.

Pocketwatch Duomètre Sphérotourbillon

Een zakhorloge? Jazeker, Jaeger-LeCoultre is niet vies van een beetje historie. Bij deze Pocketwatch Duomètre Sphérotourbillon mochten de emailleurs van het merk hun kunsten vertonen, alweer zo’n uitstervend ambacht dat gelukkig tegenwoordig weer in ere wordt hersteld. Er is tenslotte steeds meer vraag naar geëmailleerde (lees: unieke, handgemaakte) horloges. 48 millimeter is de diameter van dit witgouden zakhorloge, maar door de blauw geëmailleerde rand oogt het veel kleiner. De witte wijzerplaatjes die de tijd, de seconden en de tweede tijdzone in een 24-uursaanduiding weergeven, contrasteren mooi met de handgestoken witgouden wijzerplaat. Vintage en toch ook weer niet. De multi-assige flying tourbillon lijkt onder het uurwerk te hangen. Een optisch mirakel.

Grande Reverso Tourbillon Squelette

Sinds 1933 is de Reverso een icoon voor Jaeger-LeCoultre. Toch is deze volledig geskeletteerde versie verre van oubollig; de futuristische witgouden kast geeft het horloge een moderne look. Skeletteren was ooit bedoeld om het uurwerk zo veel mogelijk bloot te leggen; en dat is in deze Grande Reverso heel goed gelukt, maar tegenwoordig is het skeletteerwerk zélf de blikvanger. Vooral wanneer de voor- én achterzijde zijn opengewerkt, het is tenslotte een Reverso. Bovendien heeft de kast rondom saffierkristal, ook aan de zijkanten, waardoor het uurwerk nagenoeg ‘blootligt’. Er zijn nog slechts enkele, zeer geduldige skeletteerders die dit steken, afkanten, snijden, polijsten en graveren beheersen. De horlogemakers voorzagen dit horloge verder van een tourbillon die voor de precisie zorgt.

Rendez-Vous Celestial

Ook de dames zijn van de partij in de Hybris Artistica. De Rendez-Vous tourbillon en de Reverso Cordonnet Neva zijn volledig bezet met diamanten in snow setting, met respectievelijk 1.209 en 2.175 diamanten, goed voor 20 en 9,25 crt. Wij kozen voor de Rendez-Vous Celestial met zijn verzonken wijzerplaat, omdat in dit horloge niet alleen de diamantzetters in de spotlight staan, maar ook de miniatuurschilders en de edelsteenzetters van Jaeger-LeCoultre. De tekens van de dierenriem zijn verbeeld op een draaiende disk van beschilderd lapis lazuli. De edelsteenzetters hebben het voor elkaar gekregen om diamanten te vast te zetten in deze blauwe edelsteen, waardoor er sterren fonkelen in de nacht. Een handgegraveerde witgouden ster wijst het juiste sterrenbeeld aan. Gelimiteerd tot drie stuks met elk 941 diamanten (11 crt.)

Master Gyrotourbillon 1

De wijzerplaat van de witgouden Master Gyrotourbillon 1 trekt onmiddellijk de aandacht. Niet eens vanwege de compleet ronddraaiende tourbillon (Gyrotourbillon), hoewel dat natuurlijk Jaegers technische paradepaardje is. Nee, het gaat hier om het design van de wijzerplaat, dat op een kerkraam van glas-in-lood lijkt. Onder een bol saffierkristallen horlogeglas ontvouwt zich een Gothisch lijnenspel in opengewerkt aventurijn. Rond zes uur is veel ruimte gelaten om ook de Gyrotourbillon de volle aandacht te geven. Naast al dit artistieke vernuft mogen ook het handopwind JLC-kaliber 177 met een gangreserve van acht dagen, de eeuwigdurende kalender, de ‘equation of time’ waarmee de zonnetijd ten opzichte van de gemiddelde aardse tijd in de gaten wordt gehouden en de schrikkeljaarindicator op de achterzijde van de kast niet onvermeld blijven. Gelimiteerd tot drie stuks.

Atmos Marqueterie

De Atmos, de klok die werkt op temperatuur- en luchtdrukverschillen, is toch al een creatie waar veel mensen geen genoeg van kunnen krijgen, maar deze Marqueterieuitvoering is helemaal een klok om stil van te worden. Marqueterie, het inleggen van een patroon in hout, is hier gecombineerd met grand feu emailleerwerk dat het origineel van Alphonse Mucha naar de kroon steekt. Het hout dat voor het inlegwerk van de kaders op de automatisch openende zijpanelen is gebruikt, is Indiaas palissanderhout en hout van de paardenkastanje. De wijzerplaat voor uren en minuten is voorzien van wit email en de schijf die de witgouden maan verbergt, is van versteend Indiaas palissanderhout, maar dan wel met diamanten bezet.

Master Grande Tradition Gyrotourbillon 3

De Grande Tradition Gyrotourbillon 3 huist in een kast van tantalum, een metaal dat zo moeilijk te bewerken is, dat het sporadisch voor horloges wordt gebruikt. Het handopwind kaliber JLC-176 heeft een flying Gyrotourbillon met een sferische balansveer én een chronograaf met ‘jumping’, oftewel instantaneous, digitale display die geactiveerd wordt door een monopoussoir op 2 uur. De wijzerplaat is het werk van de artistieke talenten van Jaeger, want gemaakt van met de hand gehamerd ruthenium, een metaal uit de platina-groep. Dit ruthenium is gecombineerd met zwart opaline melkglas dat ruim zicht geeft op de handgestoken dag-nachtindicator.