Artikelen

‘EEN MERK MOET TROUW BLIJVEN AAN ZIJN EIGEN IDENTITEIT’

Gijs Scholten van Aschat is sinds 2009 ambassadeur van Jaeger-leCoultre. Van dat merk kreeg hij een Reverso Classique, die hij onder andere droeg in de film Tirza. Maar Gijs heeft meer mooie horloges in zijn verzameling. Vooral vintage modellen uit de jaren vijftig en zestig hebben zijn voorkeur. Watching sprak met de gevierde acteur over zijn ‘uit de hand gelopen hobby’.

Café Américain aan het Leidseplein, een zonnige ochtend, half 11. De ober serveert een impeccabel kopje koffie met een glaasje water en een bonbon. Mijn ochtend kan niet meer stuk. Ook omdat ik weet dat ik zo een van Nederlands beste acteurs ga ontmoeten: Gijs Scholten van Aschat. Gijs heeft de locatie zelf uitgekozen, naast zijn geliefde Stads-schouwburg, waar hij bij de Toneelgroep Amsterdam al veel triomfen heeft gevierd. Het is alsof de tijd heeft stilgestaan in het pand met het onmiskenbare Art Deco-interieur…

De verzameling van Gijs Scholten van Aschat (vlnr):
Eerste Jaeger-leCoultre alarm cal 815 (eind jaren ’50)
Jaeger-leCoultre Reverso (2005)
Jaeger-leCoultre Memovox cal 825 (jaren ’60)
Jaeger-leCoultre Memovox cal 825 (jaren ’60)
Jaeger leCoultre Memovox cal 916 (1969/70)
IWC Ingenieur ref 666 cal 852 (1957)

Als Gijs Scholten van Aschat het Café Américain binnen-wandelt met lange jas en hoed, doet hij denken aan een flamboyante vagebond. Wanneer hij achter zijn kopje koffie plaatsneemt, ontpopt hij zich echter als een bescheiden man, die aandachtig luistert en zijn antwoorden zorgvuldig formuleert. “Ik ben gisteren teruggekomen uit Parijs. We hebben er het stuk In Ongenade van J.M. Coetzee gespeeld voor een Frans publiek, met boventiteling. Drie avonden voor vijfhonderd man. De Toneelgroep Amsterdam doet veel co-producties met buitenlandse gezelschappen. Erg leuk.” Gijs heeft het druk dit jaar. Hij is bij de Toneelgroep Amster-dam te zien in Kinderen van de Zon, Nooit van elkaar, De Russen! en In ongenade. In juni speelt hij in Kat op een heet zinken dak, het regiedebuut van Jacob Derwig. Eind augus-tus staat hij met zijn glansrol van Richard III met Orkater/SSBA nog vier of vijf avonden in de Rotterdamse Schouw-burg. Gijs bewerkte zelf het script voor deze moderne Shakespeare-voorstelling, met muziek van Tom Waits en Kathleen Brennan, en zingt ook in zijn rol. En, en passant, schreef hij ook nog een misdaadnovelle.

De verzameling van Gijs Scholten van Aschat (vlnr):
Omega Centenary cal 30.10/ 18k (1948)
Rolex Airking ref 5502 cal 1530 (1959)
Omega Constellation pie pan 14k rood goud (begin jaren ’60)
Omega Constellation pie pan de luxe 18k (eind jaren ’50)

Veel werk, veel teksten, veel door elkaar. Ik vraag hem hoe hij zijn tijd indeelt, zodat alles nog te behappen valt? “Tus-sen half 10 en 11 uur ’s ochtends is voor mij de beste tijd om te leren. Ik doe zo’n twee à drie bladzijden per dag, dus ik ben met een stuk ongeveer een maand bezig. Soms oefen ik met een repetitor, iemand bij de Toneelgroep die er speciaal is om teksten mee te repeteren. En verder helpt mijn ervaring ook een stuk mee om de teksten er goed in te krijgen. Ik denk nooit verder dan een dag, anders raak ik in verwarring, zeker wanneer ik meerdere stukken door elkaar repeteer. Zo’n 12 uur vooruit, dat is de limiet.”

“De jaren vijftig en zestig. Het is de ontwerpperiode waarin de standaard is gezet”

Gijs schuift onrustig heen en weer op zijn stoel. Hij vraagt of de fotograaf zijn meegebrachte horloges hier wil fotograferen of op een rustiger plekje in het Hotel Américain. Aha, terug naar waarvoor we hier eigenlijk zijn: zijn horlogeliefhebberij. Die begon in de jaren negentig toen Gijs van zijn moeder een Seiko Message Watch kreeg. “Er was nog geen mobiele telefoon, en ik gebruikte het horloge om bereikbaar te zijn. Je kon bepaalde codes afspreken die je via de Message Watch kon verzenden. Toen raakte ik door horloges gefascineerd. Ik heb die Message Watch nog! Mijn eerste échte, mechani-sche horloge was een Doxa uit Israël. Helaas rammelde dat aan alle kanten. Het was een enorme miskoop.”

In 2009 werd hij gevraagd ambassadeur te worden van Jaeger-leCoultre. “Ze hadden een interview gelezen over

mijn verzameling oude horloges en mijn enthousiasme voor de Memovox en in het bijzonder de Polaris. Het model uit 1968 is drie jaar geleden in een Tribute to Polaris-versie opnieuw uitgebracht. Het zou heel fijn zijn om die te hebben. Helaas is de originele alleen nog voor 15.000 euro te krijgen en dat is wat boven mijn budget.”

Trots ritst hij de twee leren etuis open met horloges die wel deel uitmaken van zijn vintage verzameling. “Kijk de ont-werpen uit de jaren vijftig en zestig vind ik het mooist. Deze Omega, een paar IWC’s, de Memovox… Het is de ontwerp-periode waarin de standaard is gezet. Niet alleen voor hor-loges, ook voor auto’s bijvoorbeeld, de Citroën DS, de Alfa Romeo Giulietta… Al het goede kwam bij elkaar. Voor horlo-ges betekende het dat er nu goede automatische uurwerken waren in een waterdichte kast. Kijk naar een IWC Ingenieur, het Omega ‘maanhorloge’, de Longines Legend met com-pressor. Jaeger kwam met de Memovox, wat eigenlijk een gadget is.” Hij laat het alarm afgaan. Het horloge maakt een ratelend geluid. “De puurheid van het ontwerp en de functie spreken mij aan. Ik ben niet van de bling-bling, dat is zo gezocht. Een ontwerper moet ergens voor staan en een merk moet trouw blijven aan zijn eigen identiteit. Daarom houd ik van Jaeger.”

Hier zit een man die verliefd is op zijn horloges. Zijn ogen glinsteren wanneer hij ze oppakt en er liefdevol over vertelt. Welk model zijn favoriet is? “Het is net als met je kinderen, ze zijn je allemaal even dierbaar. Jaeger-leCoultre, IWC, Omega, Heuer, vier totaal verschillende merken, maar ze hebben allemaal iets eigens. Jaeger heeft een Franse stijl en is innovatief met eigen uurwerken. Omega heeft die ook, maar is wat meer doelgericht, Jaeger is verfijnder. Ik vind het heerlijk om bij een speciale gelegenheid zorgvuldig een horloge uit te kiezen om die dag te dragen.” Gijs is een man van de esthetiek. “Ik heb wel eens een Masterclass bijgewoond bij Jaeger. Dat vond ik onwijs leuk, zo’n hor-loge helemaal uit elkaar halen, maar ik ben geen techneut.”

“Ik ben niet van de bling-bling, dat is zo gezocht”

Toch weet hij voldoende om ook de technische merites van zijn horlogeverzameling te waarderen. “Ik bezoek beurzen, zoals de Rikketik, en houd alles wat ik hoor en lees bij. Inmiddels koop ik ook wel eens een horloge voor vrienden of ze komen bij mij voor advies. Mijn verzameling is een uit de hand gelopen hobby. Maar als ik iets nieuws koop, verkoop ik er ook weer een. Zo houd ik een voor mij echt waardevolle collectie over. Daarin zitten, naast een serie Memovoxen, ook enkele Constellations van Omega, een Wittnauer Genève Supercompressor, een originele IWC Inge-nieur en een Rolex Airking uit 1957. Geen limited editions, dat is commerciële onzin.” Gijs’ wensenlijstje is echter nog lang (zie kader). Enne, vraag ik ondeugend, geen quartz horloges? “Kom op!” reageert hij verontwaardigd. “Je moet ergens een grens trekken!” Dan bedenkt hij zich: “Hoewel, ik heb wel twee Omega LCD’s uit de jaren zeventig. Heel mooi, maar een totaal andere stijl…”

Gijs’ Vintage Wish List

1. Jaeger-leCoultre Memovox Polaris
2. Jaeger-leCoultre stalen Futurematic, met kroon achterop
3. Heuer Monaco, original Steve McQueen
4. Longines Legend
5. Eerste Rolex Submariner, zonder crown guard
6. Blancpain, eerste zwarte duikhorloge
7. Omega Speedmaster 321
8. Omega Proplof original met mesh stalen band
9. Patek Philippe Calatrava, eerste automaat uit 1949
10. Tudor, eerste duikhorloge

Gijs Scholten van Aschat in het kort

Gijs werd als Gijsbert Jan Abraham Scholten van Aschat geboren in Doorn op de Utrechtse Heuvelrug op 16 september 1959. Hij volgde een toneelopleiding aan de Toneelacademie in Maastricht en schitterde sindsdien in tal van klassiekers, zoals Cloaca, Tirza en de televisieserie Oud Geld van schrijfster Maria Goos, waarvoor hij in 1998 een Gouden Kalf ontving. Drie jaar later, nam hij de Johan Kaartprijs in ontvangst, een prijs die wordt uitgereikt aan een iemand die een opmerkelijke prestatie op het gebied van theateramusement heeft geleverd. Ook is Gijs al acht jaar houder van de Albert van Dalsumring, die hij 2004 ontving uit handen van Pierre Bokma.

Zie ook: www.orkater.nl